Tabakalı Tutkallı Ahşap Teknolojisi
Tutkallı Tabakalanmış Ahşap
Tutkallı Tabakalanmış Ahşap Teknolojisi Nedir?
Yazıları okumak için aşağıdaki bağlantıları tıklatabilirsiniz.
Tabakalı Tutkallı Ahşap Teknolojisi
Kapat
TUTKALLI TABAKALANMIŞ AHŞAP TEKNOLOJİSİ NEDİR?
Ülkemizde hemen hemen hiç tanınmayan bu teknoloji Avrupa'da yaklaşık 100,USA'da ise 75 yıldır çok yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu yapı ürününü,genel olarak,değişik ölçülerdeki bağımsız ahşap tabakaların, kontrollu endüstri koşullarında ve özel bağlayıcılarla tutkallanıp birleştirilmesinden oluşan bir ahşap yapı elemanı olarak tanımlayabiliriz.Bu yapı elemanları ,kolonlar,düz veya eğri kirişler, kemerler, makaslar, aşıklar ve benzeri formasyonlarda üretilebilmekte,birleşmeleri için gerekli tüm detaylar ve metal aksesuarlar endüstriel olarak fabrikada tamamlanmaktadır.Bir yanıyla,tipik bir ön yapım teknolojisinin avantajlarını taşımakta,ancak bağımsız yapı elemanlarının şantiyede başka yapı elemanlarıyla (Betonarme&Çelik) birlikte kullanılmasına da olanak sağlamaktadır.Bu teknoloji, yapının tüm kaba ve ince bitirme süreçlerinde diğer tüm yapı elemanlarıyla çok iyi bir birleşme ve tamamlama özelliği gösterdiği için Mimari Tasarım dünyasında kendine çok ayrıcalıklı bir yer kazanmıştır. Gerek yapı ürünü ve teknolojisi gerekse tutkallama sistemi Dünya ve Avrupa Topluluğu nezdinde belirli Şartname ve kodlara uygun olarak sürdürülmektedir.Genel Şartname DIN1052,bağlayıcılara ait özel şartname DIN 68141'dir. Statik hesaplar için referans şartname yine DIN 1052 olup,deprem hesapları için ülke ve bölge sismik kodları kullanılmaktadır. Elbette,bu teknolojiyi masif ahşaptan ,onun sınırlarından ve uyduğu şartname & kodlardan ayırmak gerekmektedir.
TARİHÇE
Bu Yapı Teknolojisinin doğuşu ,genel amacı ve ürünün niteliği açısından baktığımızda 16.Yüzyıla tarihlenmektedir.Örnekleri Orta ve Yeni Çağ İtalya kentlerinde halen görmek olasıdır.
*MS 1500............................LEONARDO DA VINCI
*MS 1600............................VERANZİO
*MS 1600............................DELORME
*MS 1700.......................... DEL ROSSO
*MS 1800.......................... EMY
*MS 1800.......................... MİGNERON
*MS 1800.......................... WIEBEKİNG
*MS 1900.......................... HETZER
En olgun ve tipik formasyonuna Otto Hetzer ile ulaşan teknoloji ilk örneğini 1901 yılında İsviçre'de verdi. Bunu, 1906'da, Almanya'da uygulanan ikinci örnek izledi ve 1907-1930 yılları arasında teknoloji Avusturya, Belçika, Macaristan, İngitere ve Danimarka'da tanındı ve kullanılmaya başlandı.Örneğin 1914 yılında Danimarka'da Hetzer lisansı ile, 1918'de Norveç'de, 1919'da İsviçre'de Brekke lisansı ile üretim yapılmaya başlandı.Bu arada,teknoloji kendini uluslararası Fuarlarda(1910 Brüksel Dünya fuarı,1913 Lipsia Dünya fuarı) göstermeye başladı. 1923 yılında Alman Mühendis -Mimar Max Hanisch Amerika Birleşik Devletlerine göçedip Wisconsin'e yerleşti.Otto Hetzer ile 1906 'dan beri çalışan ve tutkallı tabakalanmış ahşap teknolojisini çok iyi bilen Hanisch bu teknolojiyi USA'da yaygınlaştırdı.İlk örnek ,1934'de Wisconsin'de bir okula ait spor yapısı idi.İlerki uygulamalar sırasında Thompson Boat Manufacturing Firması ile Max Hanisch arasında bir ortaklığın oluşmasıyla birlikte teknoloji gemi yapım endüstrisine de hizmet vermeye başladı.Kısa zamanda sivil yapılarda,kilise inşaatlarında ,köprülerde kendini gösteren teknoloji,II.Dünya savaşıyla birlikte askeri yapılarda da yaygın olarak kullanılmaya başlandı.North Dakota Uçak hangarı yapısı ,1947 yılında, 46,8 mt açıklık geçen kemer kirişlerle inşa edildi.1942'de Minnesota'da 52,7 mt açıklıklı kirişlerle bir dizi uçak hangarı inşa edildi. USA'da, 1980 'li ve 1990'lı yıllarda ,bu teknoloji ile köprü yapımı çok yaygınlaştı.Çok tali yol köprüsü, tutkallı ahşap olarak yenilendi.Mühendislik alanında en tanınmış olanı ise,1968'de tamamlanan Güney Dakota'nın yakınında 3 seviyeli,47 mt açıklık geçen kemer kirişli,8 mt genişlikli,58 mt uzunluklu, bir araç köprüsü idi.Michigan'da Eagle River Köprüsü de geniş oto yol köprüleri için yeni ve oldukça başarılı bir örnektir(12 X 50mt). Günümüze dek USA ve Avrupa'nın hemen tüm ülkelerinde geliştirilerek uygulanan ve genel anlamda Endüstrileşmenin tüm kolaylık ve avantajlarını kullanan bu teknolojinin günümüzde uygulanan klasik üretim akışını incelersek avantaj ve özelliklerini daha iyi anlıyor olacağız:
ÜRETİM:
A)Tabakaların seçimi ve hazırlanması: Bu Teknoloji'de,genellikle,Douglas Fır,Southern Pine ve Hem Fır gibi yumuşak ağaçlar kullanılmaktadır. Ağaç tabakaları,budak büyüklük ve dağılımına,liflerin yönü ve açılarına göre sınıflandırılır. Tabaka uzunlukları standart olarak ortalama 400 cm ,kalınlıklar 19mm-38 mm arasında,genişlikler ise 26-28 cm 'dir.Tabakaların yüzeyleri ,bağlayıcıların aderansını en fazlaya çıkarmak üzere önceden düzleştirilir. Üretim hattına girmeden önce, tüm tabakalar, 5 gün ortalama 70 santigrad ısıda fırınlanır.Böylece,yeni kerestenin bünyesindeki yüksek nem %12 seviyesine getirilir ve kerestenin bünyesindeki diğer canlılar (böcek vb) öldürülmüş olur.Bu işlemden sonra üretim bandına giren tabakaların,ulaşmış oldukları nem elektronik sensörlerle yeniden kontrol edilir ve tabakalar genişliklerine göre tasnif edilmeye başlanır. İlk bandın ucunda,istenilen nem oranında kurutulmuş,istenilen standartta budak dağılımı ve lif yapısı olan tabakalar diğer işlemlere hazır halde birikmeye başlar.
E)Bitirme işlemleri: Kalıptan çıkan tüm elemanlar ,planya & kalınlık işlemlerini aynı anda tamamlayan ,gerekli kesim, dekopaj, delik vb ince işlemleri yapan bilgisayar kumandalı ayrı bir banda girerler.Bu banttan çıkan elemanların üzerinde gerekli olan metal (sıcak daldırma galvaniz çelik,ST 36 kalitesi) bağlantı elemanları montajı yapılır. Müşterinin talebine uygun renkte,solvent bazlı emprenye sıvısı( asgari 100gr/m2) ile emprenye işlemi elemanın üzerinde uygulanır. Tüm yukarıdaki işlemler,yaklaşık 20 santigrad ısı,%65 nem ortamında yapılmaktadır.Ayrca,tutkallama ve tabakalandırma süreçlerinin tüm aşamalarında üretimden alınan örnekler tesis laboratuvarlarında değişik dayanım testlerine tabi tutulmaktadırlar.
F)Ön Montaj işlemleri(Pre-Assembly): Özellikle,şantiye koşullarında yapılması zor ve ekonomik olmayan makas, kolon gibi birden çok elemandan oluşan birleşik yapı elemanları,tesisin ayrı bir bölümünde monte edilir ve nakledilmeye hazır hale getirilir.
G)Nakliye: Özellikle,ahşabın hafif olması,taşımacılıkta önemli avantajlar getirmekte,nakliye harcamalarını düşürmektedir. Ancak,uzun yapı elemanlarının taşınması da bu taşımaya uygun araç ve yardımcı ekipmanları da gündeme getirmektedir.Örneğin İtalya'da 60mt'ye kadar yapı elemanı karayollarında taşınmaktadır. Ayrıca,deniz nakliyesi de bu sistemde kullanılmaktadır.
H)Montaj: Bütün diğer prefabrik uygulamalarda olduğu gibi,şantiyede yapılacak işlerin minumuma indirgendiği bir sistem uygulanmakta,genelde değişik büyüklükteki mobil vinçler kullanılmaktadır.Yine de,Ahşabın kolay işlenilebilirliği açısından düşündüğümüzde,montajın beton veya çelik eleman montajına göre daha rahat olabileceğini,in-situ ölçü problemlerinin daha rahat halledilebileceğini söyleyebiliriz. Montaj genelde,marangoz ekipleriyle yapılabilmekte,çok standart uygulamaları çelik montaj ekipleri dahi yapabilmektedir. Üretim sürecini de tanıdıktan sonra,diğer yapı elemanlarına kıyasla neden daha avantajlı olduğu konusunu irdelemeye başlayalım:
AVANTAJLAR:
A)Mimari Tasarım zenginliği:
*Gerek çelik gerek betonarme gerekse masif ahşap yapı elemanlarına kıyasla çok uzun boylarda ve değişken kesitlerde üretilebilmesi tasarımcıya mekan tarifinde çok önemli araçlar vermiştir.
*Plastik özelliği oldukça yüksek formlar üretebilmesi,tasarımcının emrindeki yapı mutfağına,hafif,statik dayanımları yüksek ,değişken formlu bir dizi yeni yapı elemanı ve bir dizi yapı kurgusu katmıştır.
*Tutkallı tabakalanmış yapı sisteminin ve yapı elemanlarının beton ,çelik ve diğer kargir yapı elemanlarıyla kolayca ve sorun çıkarmadan buluşabilmesi,uzlaşabilmesi,hatta çok örnekte görüldüğü üzere birlikte TEK bir strüktür oluşturabilmeleri ise,tasarımcıyı yapı kurgusundaki zorlamalardan uzaklaştırır ve yapıya hem iyi bir analizci hem de iyi bir bütünleyici olma şansını verir.
*Tasarımcının bütün ve özgün mekan arayışlarının en çok yoğunlaştığı Dini yapılar,Auditoryum,Tiyatro , Konser salonları , eğitim yapıları ve ürün teşhir/satış yapıları gibi geniş ve tek açıklıklı yapılarda geodezik kubbe,normal kubbe,piramit,tonoz,vb tüm geometrik strüktür olanaklarına başarıyla yanıt vermektedir. *Üstüne bir kaplama veya bitirme malzemesi alma gereksinmesi göstermeden yalın haliyle oldukça sıcak ve çekici bir güzellik sunması,mimari ifadeye yeni bir ufuk açmaktadır.
B)İnşaat Mühendisliği ve Statik Çözümler açısından:
* Bu teknolojinin ürünleriyle, mesnetler arasında, mukavemet hesaplarına göre istenebilecek değişken kesitli yapı elemanı tasarlayıp hesaplayabilmek olanaklı hale geldi.Masif ahşabın ölçü sınırlamaları ortadan kalktı.(Örneğin 8,5 cm'den 220 cm'e kadar uzanan kesit aralığı ile,karayollarının izin verdiği ölçüde 60mt'ye kadar uzanan yapı eleman ölçüleri...)
*Bu yapı elemanlarının hafifliği(400kg/m3),düşey taşıyıcılar ve temel hesaplarında inşaat mühendisliğine önemli avantajlar getirdi.
*Deprem anındaki davranışının diğer yapı elemanlarına kıyasla çok başarılı olduğu bilinmektedir.Hafiflik aynı zamanda,yatay kuvvetleri de azaltmaktadır.
*Özellikle büyük mühendislik yapılarında(Köprü,hangar vb) bu teknoloji statik açıdan büyük performans göstermektedir
NOT: Tabakalanmış tutkallı ahşap yapı elemanlarının normal masif ahşaba kıyasla tercih edilebilmesi,statik hesaplara standart bir parametri olarak rahatça girebilmesinin altında yatan nedenleri inceleyelim.Tabakalandırma işlemindeki üç ana özellik bu yapı elemanına yüksek taşıma performansı vermektedir:
1)Tabakaların kurutulması
2)Yapı elemanının içindeki tabakaların yerleştirilme tekniği,
3)Kerestenin yetiştirilme karekteristiğinin geliştirilmesi,
C)Yapı fiziğindeki avantajları açısından:
* Genel kanının tersine Tutkallı ahşap ,yangın direnci en yüksek yapı elemanıdır. Yangında taşıma yeteneğini en geç kaybeden yapı elemanıdır.Çelik ,yangın sürecinde 15 dakikada doğal şeklini ve taşıma yeteneğini kaybeder.Aynı zamanda çok iyi bir iletici olduğu için ısının yayılmasını da hızlandırır.Beton,çelikten iyi olmasına karşın,demir donatının beton içindeki pas payı ortadan kalktığında, inşaat demiri çelik yapıdaki gibi iletken olmakta ve yaklaşık 30dakika sonra taşıma özellikleri ortadan kalkmakta ve bir daha kullanılamamaktadır. Ancak,ahşabın statik hesaba göre aldığı minumum kesit yangın anında minumum 30dakika (R30) yangın direnci sağlamaktadır.30 dakikadan sonra 0.7mm/1 dakika kesit azalması olmaktadır.Yani, ilk mimari/statik planlamada yapı elemanının kesitini baştan artırıp R30 veya R90 dirençlerine ulaşmak mümkündür.
*Nefes alan kendini yenileyen canlı bir yapı elemanıdır.Bu yüzden,özellikle su buharı veya kimyasal gazların yer aldığı ortamlara büyük adaptasyonlar göstermiştir.Paslanmaması ve sudan etkilenmemesi de ayrı bir avantajdır.Bu yüzden ,en yaygın uygulama alanını,köprülerde,yüzme havuzlarında,buz hokey stadlarında,kapalı arıtma tesislerinde bulmuştur.Çok extrem bir örnekle %80nem ve 10 derece ısı koşullarındaki bir kapalı ortamda tabakalanmış ahşabın 4 ay dayanabildiğini söyleyebiliriz.
*Mükemmel bir ısı yalıtım değerine sahiptir.
*Hafiftir.Bu özelliği ona çeşitli avantajlar sunmaktadır.
*Bakım maliyeti çok azdır.Uygun ve periyodik bir şekilde bakılması onu ölümsüz bir yapı elemanı yapmaktadır.
*Akustik özelliği yüksek bir malzemedir.Ancak,özel akustik gerektiren mekanlarda,başka akustik yapı elemanlarıyla desteklenmesi gerekmektedir.
D)Kaynak kullanımı ve ekolojik açıdan:
*Kısa ve küçük kereste parçalarından büyük ölçülü yapı elemanı üretmesi,kereste kaynaklarının daha verimli kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır.
*Üretimde kullanılan (Conifer) kozalaksı çam türü doğanın çok çabuk yenileyebildiği bir ağaç türüdür.
*Yapı elemanının üretiminde çok düşük enerji kullanılmaktadır(Yakıt&elektrik enerjisi) Aynı şekilde, nakliyede kullanılan ortalama yakıt miktarı da düşmektedir.Tüm bunlar,genel anlamda enerji tasarrufunu artırmaktadır.
*Kurutma ve böceklerden korunma tekniğinin fırında ısı ile kurutma şeklinde yapılmasından dolayı zehir veya benzeri sentetik kimyasallar kullanılmaması da ekolojik açıdan önemli bir unsurdur. Avantajlarını kısaca işledikten sonra,bu yapı tekniğinin yaygın kullanılma alanlarını inceleyelim:
E)Kullanım alanları:
*Kapalı ve açık Spor Yapıları,kapalı tribün yapıları,kapalı yüzme havuzu
*Endüstriel tesisler,hangar ve depolar ile kapalı arıtma tesisleri
*Yaya ve taşıt köprüleri
*İdari-Sosyal yapılar,okullar,kiliseler,konferans salonları,alışveriş merkezleri,
* Kongre Salonu,Tiyatro&Konser salonu vb.kültür mekanları
*Evler,Otel yapıları,bahçe mobilyası,pergole ve gazebolar
F)Yapı elemanlarının standart şekilleri:
*Düz kiriş,trapez kiriş,üstü trapez altı eğrisel kiriş
*Eğri kiriş,kemer kiriş,gergili kemer kiriş,
*Çeşitli formlarda kolonlar,makaslar
*Çeşitli tiplerde çerçeveler,
*Kaset döşemeler,
*Geodesik vb. form sistemleri
SONUÇ: Ülkemizin Mimarlık dünyasında mutlaka yer alması gerektiğine inandığımız bu yapı teknolojisinin yaygınlaşması, tasarımcı mimarların,yapı sahiplerinin ve kullanıcıların ilgi ve sevgisi ile mümkün olacaktır.Bu konudaki Eğitimin Üniversitelerin Mimarlık ve İnşaat Mühendisliği Fakültelerindeki standart eğitime girmesi yeni yetişen mimarların da ön yargısız ve daha zengin biçimde bilgilenmiş olarak tasarım dünyasına girmelerini sağlayacaktır. Ayrıca,bu Teknoloji ve onun yapı elemanları ülkemizde yürürlükte olan şartnamelerde,yasa ve yönetmeliklerde ,resmi birim fiat tarifi ve rayiç listelerinde yer almalı,dolayısıyla,Belediye ve resmi Kurumların yatırımları için de bir yasal zemin hazırlanmalıdır.
Ülkemizde hemen hemen hiç tanınmayan bu teknoloji Avrupa'da yaklaşık 100,USA'da ise 75 yıldır çok yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu yapı ürününü,genel olarak,değişik ölçülerdeki bağımsız ahşap tabakaların, kontrollu endüstri koşullarında ve özel bağlayıcılarla tutkallanıp birleştirilmesinden oluşan bir ahşap yapı elemanı olarak tanımlayabiliriz.Bu yapı elemanları ,kolonlar,düz veya eğri kirişler, kemerler, makaslar, aşıklar ve benzeri formasyonlarda üretilebilmekte,birleşmeleri için gerekli tüm detaylar ve metal aksesuarlar endüstriel olarak fabrikada tamamlanmaktadır.Bir yanıyla,tipik bir ön yapım teknolojisinin avantajlarını taşımakta,ancak bağımsız yapı elemanlarının şantiyede başka yapı elemanlarıyla (Betonarme&Çelik) birlikte kullanılmasına da olanak sağlamaktadır.Bu teknoloji, yapının tüm kaba ve ince bitirme süreçlerinde diğer tüm yapı elemanlarıyla çok iyi bir birleşme ve tamamlama özelliği gösterdiği için Mimari Tasarım dünyasında kendine çok ayrıcalıklı bir yer kazanmıştır. Gerek yapı ürünü ve teknolojisi gerekse tutkallama sistemi Dünya ve Avrupa Topluluğu nezdinde belirli Şartname ve kodlara uygun olarak sürdürülmektedir.Genel Şartname DIN1052,bağlayıcılara ait özel şartname DIN 68141'dir. Statik hesaplar için referans şartname yine DIN 1052 olup,deprem hesapları için ülke ve bölge sismik kodları kullanılmaktadır. Elbette,bu teknolojiyi masif ahşaptan ,onun sınırlarından ve uyduğu şartname & kodlardan ayırmak gerekmektedir.
TARİHÇE
Bu Yapı Teknolojisinin doğuşu ,genel amacı ve ürünün niteliği açısından baktığımızda 16.Yüzyıla tarihlenmektedir.Örnekleri Orta ve Yeni Çağ İtalya kentlerinde halen görmek olasıdır.
*MS 1500............................LEONARDO DA VINCI
*MS 1600............................VERANZİO
*MS 1600............................DELORME
*MS 1700.......................... DEL ROSSO
*MS 1800.......................... EMY
*MS 1800.......................... MİGNERON
*MS 1800.......................... WIEBEKİNG
*MS 1900.......................... HETZER
En olgun ve tipik formasyonuna Otto Hetzer ile ulaşan teknoloji ilk örneğini 1901 yılında İsviçre'de verdi. Bunu, 1906'da, Almanya'da uygulanan ikinci örnek izledi ve 1907-1930 yılları arasında teknoloji Avusturya, Belçika, Macaristan, İngitere ve Danimarka'da tanındı ve kullanılmaya başlandı.Örneğin 1914 yılında Danimarka'da Hetzer lisansı ile, 1918'de Norveç'de, 1919'da İsviçre'de Brekke lisansı ile üretim yapılmaya başlandı.Bu arada,teknoloji kendini uluslararası Fuarlarda(1910 Brüksel Dünya fuarı,1913 Lipsia Dünya fuarı) göstermeye başladı. 1923 yılında Alman Mühendis -Mimar Max Hanisch Amerika Birleşik Devletlerine göçedip Wisconsin'e yerleşti.Otto Hetzer ile 1906 'dan beri çalışan ve tutkallı tabakalanmış ahşap teknolojisini çok iyi bilen Hanisch bu teknolojiyi USA'da yaygınlaştırdı.İlk örnek ,1934'de Wisconsin'de bir okula ait spor yapısı idi.İlerki uygulamalar sırasında Thompson Boat Manufacturing Firması ile Max Hanisch arasında bir ortaklığın oluşmasıyla birlikte teknoloji gemi yapım endüstrisine de hizmet vermeye başladı.Kısa zamanda sivil yapılarda,kilise inşaatlarında ,köprülerde kendini gösteren teknoloji,II.Dünya savaşıyla birlikte askeri yapılarda da yaygın olarak kullanılmaya başlandı.North Dakota Uçak hangarı yapısı ,1947 yılında, 46,8 mt açıklık geçen kemer kirişlerle inşa edildi.1942'de Minnesota'da 52,7 mt açıklıklı kirişlerle bir dizi uçak hangarı inşa edildi. USA'da, 1980 'li ve 1990'lı yıllarda ,bu teknoloji ile köprü yapımı çok yaygınlaştı.Çok tali yol köprüsü, tutkallı ahşap olarak yenilendi.Mühendislik alanında en tanınmış olanı ise,1968'de tamamlanan Güney Dakota'nın yakınında 3 seviyeli,47 mt açıklık geçen kemer kirişli,8 mt genişlikli,58 mt uzunluklu, bir araç köprüsü idi.Michigan'da Eagle River Köprüsü de geniş oto yol köprüleri için yeni ve oldukça başarılı bir örnektir(12 X 50mt). Günümüze dek USA ve Avrupa'nın hemen tüm ülkelerinde geliştirilerek uygulanan ve genel anlamda Endüstrileşmenin tüm kolaylık ve avantajlarını kullanan bu teknolojinin günümüzde uygulanan klasik üretim akışını incelersek avantaj ve özelliklerini daha iyi anlıyor olacağız:
ÜRETİM:
A)Tabakaların seçimi ve hazırlanması: Bu Teknoloji'de,genellikle,Douglas Fır,Southern Pine ve Hem Fır gibi yumuşak ağaçlar kullanılmaktadır. Ağaç tabakaları,budak büyüklük ve dağılımına,liflerin yönü ve açılarına göre sınıflandırılır. Tabaka uzunlukları standart olarak ortalama 400 cm ,kalınlıklar 19mm-38 mm arasında,genişlikler ise 26-28 cm 'dir.Tabakaların yüzeyleri ,bağlayıcıların aderansını en fazlaya çıkarmak üzere önceden düzleştirilir. Üretim hattına girmeden önce, tüm tabakalar, 5 gün ortalama 70 santigrad ısıda fırınlanır.Böylece,yeni kerestenin bünyesindeki yüksek nem %12 seviyesine getirilir ve kerestenin bünyesindeki diğer canlılar (böcek vb) öldürülmüş olur.Bu işlemden sonra üretim bandına giren tabakaların,ulaşmış oldukları nem elektronik sensörlerle yeniden kontrol edilir ve tabakalar genişliklerine göre tasnif edilmeye başlanır. İlk bandın ucunda,istenilen nem oranında kurutulmuş,istenilen standartta budak dağılımı ve lif yapısı olan tabakalar diğer işlemlere hazır halde birikmeye başlar.
E)Bitirme işlemleri: Kalıptan çıkan tüm elemanlar ,planya & kalınlık işlemlerini aynı anda tamamlayan ,gerekli kesim, dekopaj, delik vb ince işlemleri yapan bilgisayar kumandalı ayrı bir banda girerler.Bu banttan çıkan elemanların üzerinde gerekli olan metal (sıcak daldırma galvaniz çelik,ST 36 kalitesi) bağlantı elemanları montajı yapılır. Müşterinin talebine uygun renkte,solvent bazlı emprenye sıvısı( asgari 100gr/m2) ile emprenye işlemi elemanın üzerinde uygulanır. Tüm yukarıdaki işlemler,yaklaşık 20 santigrad ısı,%65 nem ortamında yapılmaktadır.Ayrca,tutkallama ve tabakalandırma süreçlerinin tüm aşamalarında üretimden alınan örnekler tesis laboratuvarlarında değişik dayanım testlerine tabi tutulmaktadırlar.
F)Ön Montaj işlemleri(Pre-Assembly): Özellikle,şantiye koşullarında yapılması zor ve ekonomik olmayan makas, kolon gibi birden çok elemandan oluşan birleşik yapı elemanları,tesisin ayrı bir bölümünde monte edilir ve nakledilmeye hazır hale getirilir.
G)Nakliye: Özellikle,ahşabın hafif olması,taşımacılıkta önemli avantajlar getirmekte,nakliye harcamalarını düşürmektedir. Ancak,uzun yapı elemanlarının taşınması da bu taşımaya uygun araç ve yardımcı ekipmanları da gündeme getirmektedir.Örneğin İtalya'da 60mt'ye kadar yapı elemanı karayollarında taşınmaktadır. Ayrıca,deniz nakliyesi de bu sistemde kullanılmaktadır.
H)Montaj: Bütün diğer prefabrik uygulamalarda olduğu gibi,şantiyede yapılacak işlerin minumuma indirgendiği bir sistem uygulanmakta,genelde değişik büyüklükteki mobil vinçler kullanılmaktadır.Yine de,Ahşabın kolay işlenilebilirliği açısından düşündüğümüzde,montajın beton veya çelik eleman montajına göre daha rahat olabileceğini,in-situ ölçü problemlerinin daha rahat halledilebileceğini söyleyebiliriz. Montaj genelde,marangoz ekipleriyle yapılabilmekte,çok standart uygulamaları çelik montaj ekipleri dahi yapabilmektedir. Üretim sürecini de tanıdıktan sonra,diğer yapı elemanlarına kıyasla neden daha avantajlı olduğu konusunu irdelemeye başlayalım:
AVANTAJLAR:
A)Mimari Tasarım zenginliği:
*Gerek çelik gerek betonarme gerekse masif ahşap yapı elemanlarına kıyasla çok uzun boylarda ve değişken kesitlerde üretilebilmesi tasarımcıya mekan tarifinde çok önemli araçlar vermiştir.
*Plastik özelliği oldukça yüksek formlar üretebilmesi,tasarımcının emrindeki yapı mutfağına,hafif,statik dayanımları yüksek ,değişken formlu bir dizi yeni yapı elemanı ve bir dizi yapı kurgusu katmıştır.
*Tutkallı tabakalanmış yapı sisteminin ve yapı elemanlarının beton ,çelik ve diğer kargir yapı elemanlarıyla kolayca ve sorun çıkarmadan buluşabilmesi,uzlaşabilmesi,hatta çok örnekte görüldüğü üzere birlikte TEK bir strüktür oluşturabilmeleri ise,tasarımcıyı yapı kurgusundaki zorlamalardan uzaklaştırır ve yapıya hem iyi bir analizci hem de iyi bir bütünleyici olma şansını verir.
*Tasarımcının bütün ve özgün mekan arayışlarının en çok yoğunlaştığı Dini yapılar,Auditoryum,Tiyatro , Konser salonları , eğitim yapıları ve ürün teşhir/satış yapıları gibi geniş ve tek açıklıklı yapılarda geodezik kubbe,normal kubbe,piramit,tonoz,vb tüm geometrik strüktür olanaklarına başarıyla yanıt vermektedir. *Üstüne bir kaplama veya bitirme malzemesi alma gereksinmesi göstermeden yalın haliyle oldukça sıcak ve çekici bir güzellik sunması,mimari ifadeye yeni bir ufuk açmaktadır.
B)İnşaat Mühendisliği ve Statik Çözümler açısından:
* Bu teknolojinin ürünleriyle, mesnetler arasında, mukavemet hesaplarına göre istenebilecek değişken kesitli yapı elemanı tasarlayıp hesaplayabilmek olanaklı hale geldi.Masif ahşabın ölçü sınırlamaları ortadan kalktı.(Örneğin 8,5 cm'den 220 cm'e kadar uzanan kesit aralığı ile,karayollarının izin verdiği ölçüde 60mt'ye kadar uzanan yapı eleman ölçüleri...)
*Bu yapı elemanlarının hafifliği(400kg/m3),düşey taşıyıcılar ve temel hesaplarında inşaat mühendisliğine önemli avantajlar getirdi.
*Deprem anındaki davranışının diğer yapı elemanlarına kıyasla çok başarılı olduğu bilinmektedir.Hafiflik aynı zamanda,yatay kuvvetleri de azaltmaktadır.
*Özellikle büyük mühendislik yapılarında(Köprü,hangar vb) bu teknoloji statik açıdan büyük performans göstermektedir
NOT: Tabakalanmış tutkallı ahşap yapı elemanlarının normal masif ahşaba kıyasla tercih edilebilmesi,statik hesaplara standart bir parametri olarak rahatça girebilmesinin altında yatan nedenleri inceleyelim.Tabakalandırma işlemindeki üç ana özellik bu yapı elemanına yüksek taşıma performansı vermektedir:
1)Tabakaların kurutulması
2)Yapı elemanının içindeki tabakaların yerleştirilme tekniği,
3)Kerestenin yetiştirilme karekteristiğinin geliştirilmesi,
C)Yapı fiziğindeki avantajları açısından:
* Genel kanının tersine Tutkallı ahşap ,yangın direnci en yüksek yapı elemanıdır. Yangında taşıma yeteneğini en geç kaybeden yapı elemanıdır.Çelik ,yangın sürecinde 15 dakikada doğal şeklini ve taşıma yeteneğini kaybeder.Aynı zamanda çok iyi bir iletici olduğu için ısının yayılmasını da hızlandırır.Beton,çelikten iyi olmasına karşın,demir donatının beton içindeki pas payı ortadan kalktığında, inşaat demiri çelik yapıdaki gibi iletken olmakta ve yaklaşık 30dakika sonra taşıma özellikleri ortadan kalkmakta ve bir daha kullanılamamaktadır. Ancak,ahşabın statik hesaba göre aldığı minumum kesit yangın anında minumum 30dakika (R30) yangın direnci sağlamaktadır.30 dakikadan sonra 0.7mm/1 dakika kesit azalması olmaktadır.Yani, ilk mimari/statik planlamada yapı elemanının kesitini baştan artırıp R30 veya R90 dirençlerine ulaşmak mümkündür.
*Nefes alan kendini yenileyen canlı bir yapı elemanıdır.Bu yüzden,özellikle su buharı veya kimyasal gazların yer aldığı ortamlara büyük adaptasyonlar göstermiştir.Paslanmaması ve sudan etkilenmemesi de ayrı bir avantajdır.Bu yüzden ,en yaygın uygulama alanını,köprülerde,yüzme havuzlarında,buz hokey stadlarında,kapalı arıtma tesislerinde bulmuştur.Çok extrem bir örnekle %80nem ve 10 derece ısı koşullarındaki bir kapalı ortamda tabakalanmış ahşabın 4 ay dayanabildiğini söyleyebiliriz.
*Mükemmel bir ısı yalıtım değerine sahiptir.
*Hafiftir.Bu özelliği ona çeşitli avantajlar sunmaktadır.
*Bakım maliyeti çok azdır.Uygun ve periyodik bir şekilde bakılması onu ölümsüz bir yapı elemanı yapmaktadır.
*Akustik özelliği yüksek bir malzemedir.Ancak,özel akustik gerektiren mekanlarda,başka akustik yapı elemanlarıyla desteklenmesi gerekmektedir.
D)Kaynak kullanımı ve ekolojik açıdan:
*Kısa ve küçük kereste parçalarından büyük ölçülü yapı elemanı üretmesi,kereste kaynaklarının daha verimli kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır.
*Üretimde kullanılan (Conifer) kozalaksı çam türü doğanın çok çabuk yenileyebildiği bir ağaç türüdür.
*Yapı elemanının üretiminde çok düşük enerji kullanılmaktadır(Yakıt&elektrik enerjisi) Aynı şekilde, nakliyede kullanılan ortalama yakıt miktarı da düşmektedir.Tüm bunlar,genel anlamda enerji tasarrufunu artırmaktadır.
*Kurutma ve böceklerden korunma tekniğinin fırında ısı ile kurutma şeklinde yapılmasından dolayı zehir veya benzeri sentetik kimyasallar kullanılmaması da ekolojik açıdan önemli bir unsurdur. Avantajlarını kısaca işledikten sonra,bu yapı tekniğinin yaygın kullanılma alanlarını inceleyelim:
E)Kullanım alanları:
*Kapalı ve açık Spor Yapıları,kapalı tribün yapıları,kapalı yüzme havuzu
*Endüstriel tesisler,hangar ve depolar ile kapalı arıtma tesisleri
*Yaya ve taşıt köprüleri
*İdari-Sosyal yapılar,okullar,kiliseler,konferans salonları,alışveriş merkezleri,
* Kongre Salonu,Tiyatro&Konser salonu vb.kültür mekanları
*Evler,Otel yapıları,bahçe mobilyası,pergole ve gazebolar
F)Yapı elemanlarının standart şekilleri:
*Düz kiriş,trapez kiriş,üstü trapez altı eğrisel kiriş
*Eğri kiriş,kemer kiriş,gergili kemer kiriş,
*Çeşitli formlarda kolonlar,makaslar
*Çeşitli tiplerde çerçeveler,
*Kaset döşemeler,
*Geodesik vb. form sistemleri
SONUÇ: Ülkemizin Mimarlık dünyasında mutlaka yer alması gerektiğine inandığımız bu yapı teknolojisinin yaygınlaşması, tasarımcı mimarların,yapı sahiplerinin ve kullanıcıların ilgi ve sevgisi ile mümkün olacaktır.Bu konudaki Eğitimin Üniversitelerin Mimarlık ve İnşaat Mühendisliği Fakültelerindeki standart eğitime girmesi yeni yetişen mimarların da ön yargısız ve daha zengin biçimde bilgilenmiş olarak tasarım dünyasına girmelerini sağlayacaktır. Ayrıca,bu Teknoloji ve onun yapı elemanları ülkemizde yürürlükte olan şartnamelerde,yasa ve yönetmeliklerde ,resmi birim fiat tarifi ve rayiç listelerinde yer almalı,dolayısıyla,Belediye ve resmi Kurumların yatırımları için de bir yasal zemin hazırlanmalıdır.
Kapat
Tutkallı Tabakalanmış Ahşap
Kapat
TUTKALLI TABAKALANMIŞ AHŞAP
Strüktürel amaçlı kullanılan Tutkallı tabakalanmış ahşap,uygun standartlarda seçimi, tasnifi ve ön hazırlığı yapılan ahşap tabakaların uygun bağlayıcılarla birbirine bağlanmasıyla elde edilen, basınç mukavemet dereceleri hesaplanmış birleşik ürünlerdir.Tüm tabakaların lif yönleri uzunlamasına yönde paralel olmaktadır.Tekil tabakalar kereste kalınlığında olmaktadır.Tabakalaşmalar,uç uca eklenen ve uzun boylar yaratan parçalardan,üst üste tutkallanıp geniş kesitler yaratan parçalardan yada tutkallama sırasında eğrisel biçim elde etmek üzere bükülen parçalardan oluşmaktadır.
Bu teknoloji ilk kez ,Avrupa'da 1893 yılında,İsviçre'de bir oditoryum yapısının çatı kemerlerinin üretiminde,kazein tip bağlayıcılar kullanılarak uygulanmaya başlanmıştır.1.Dünya savaşı süresince kazein bağlayıcılardaki ilerlemeler,önce uçakların strüktürel elemanlarının üretiminde daha sonra da binaların çerçeve elemanlarının üretiminde tabakalanmış ahşabın kullanımını yaygınlaştırdı.2.Dünya Savaşı süresince daha dayanıklı sentetik reçineli bağlayıcıların geliştirilmesiyle ,tabakalanmış ahşap elemanların köprüler ,kamyon kasaları ve deniz araçları gibi yüksek derecede aşındırıcı etkileri olan servis koşullarına direnç gereksinmesi olan alanlarda kullanımı yaygınlaştı.Günümüzde,sentetik reçineli bağlayıcılar,-özellikle phenol/resorcinol ve melamin tipleri- yapısal tabakalı ahşabın ana bağlayıcılarıdır.
Genellikle, tutkallı tabakalanmış ahşap elemanlar dikdörtgen kesitlidir.Mesnetler arasında düz veya eğrisel olabilirler.Düz kirişler,yataylamasına tabakalanmış olarak(yükün tabakanın geniş yüzüne bastığı) hesaplanıp üretilebileceği gibi,dikey tabakalar halinde de(yükün tabakaların geniş yüzlerine paralel olarak bastığı) hesaplanıp üretilebilir.(bkz şekil 1)Ancak en yaygın kullanılanlar yatay tabakanmış tiplerdir.Eğrisel elemanlar, tutkallama sırasında tabakaların bükülmesine olanak sağlamasından dolayı yatay tabakalandırma yöntemiyle üretilir.
Tutkallı Tabakalanmış ahşap teknolojisinin ana avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
*Kısa /küçük ölçülü kereste parçalarından büyük ölçülü yapı elemanları üretmek,dolayısıyla kereste kaynaklarının daha verimli kullanımını sağlamak,
*Eğrisel biçimleri kullanarak mimari zenginlikleri artırmak,
*Mesnetler arasında(mukavemet hesaplarına göre istenebilecek )değişen kesitli yapı elemanı tasarlayabilmek,
*Ahşap tabakaların tutkallanmadan önce kurutulması,dolayısıyla statik hesapların kurutulmuş ahşap mukavemetine göre yapılabilmesi,masif ahşabın kurutulmasındaki risk ve hataların önüne geçebilmekte,dolayısıyla kalite kontrolu da minimize edebilmektedir.
*Düşük kaliteli ahşap elemanlar da,toplam tabakanın direncini etkilemeyecek şekilde kullanılabilmektedir.
Strüktürel masif ahşabın mukavemet değerlerini kontrol eden faktörler,tabakalı ahşap elemanlar için de aynen geçerlidir.Ancak,ahşap tabakaların birbirine tutkallanması tek başına mukavemet değerlerini artırmamaktadır.Tabakalandırma işlemindeki 3 özellik,yüksek mukavemet kalitesinde ahşap üretimini mümkün kılmaktadır:
a)Tabakaların kurutulması,
b)Yapı elemanının içindeki tabakaların yerleştirilme tekniği,
c)Kerestenin yetiştirilme karekteristiğinin geliştirilmesi,
Ahşap,kontrollu koşullarda,yaşlandırılıp kurutuldukça mukavemet kazanır.Tekil ahşap tabakaları,5 cm kalınlığın altında kalınlıklarda üretilip,%16 nem oranının altında değerlere kadar kurutulurlar;dolayısıyla bitirilmiş tabakalı ahşabın ölçüsü ne olursa olsun,yeterince kurutulmuş olduğu için tüm statik hesap değerleri kuru ahşap mukavemet değerine göre temellendirilebilinir.
Yatay tabakalandırılmış ahşabın eğilme mukavemeti,değişik kalite sınıfı tabakaların yerleştirilme şekline bağlıdır.Yüksek sınıf tabakalar,yüksek mukavemet gerektiren dış bölümlerde,daha düşük sınıflı tabakalar ise,genel olarak yapı elemanının ortalama dayanımını değiştirmeyeceği için kesitin orta bölümlerine yerleştirilir.Bu şekilde,tabakaların seçilerek yerleştirilmesiyle,budaklar dağıtılmış ve dayanım bu açıdan da geliştirilmiş olur.Üstüste gelen tabakalarda ,budakların üstüste gelmemesi buradaki anahtar avantajdır.
Aşağıdaki tabloda,Douglas Fır'den mamul tipik tabakalı ahşap ile 1.sınıf Douglas Fır masif ahşabın ,izin verilen dizayn değerleri açısından mukayesesini izlemekteyiz:
TABLO:
Dizayn değerlerinin mukayesesi,Douglas Fır
Tabakalı ahşapların üretimindeki temel adımlar aşağıdaki gibidir:
a)Tabakaların seçilmesi ve hazırlanması:
Strüktürel amaçlı tabakalı ahşapta ,genellikle diğer inşaat dallarında da kullanılan yumuşak ağaçlar kullanılır.Örneğin ABD'de,yumuşak ağaç sınıfları olarak Douglas Fır,Güney Çamı ve Hem-fır kullanılmaktadır.Kereste, budak büyüklük ve yerleşimine,büyüme oranına,yoğunluğuna,liflerin eğimine ve strüktürel özelliğine etkisi olabilecek diğer özelliklerine göre sınıflandırılır.Tabakaların yüzeyleri,bağlayıcıların yapışma alanını maksimize edebilmek açısından düzleştirilir.
b)Tabakaların uç eklemeleri:
Uzun boyutlu yapı elemanlarının tabakaları için uzun boyutlu ahşabın bulunamadığı durumlarda,yapısal uç eklemlenmesi çok büyük önem arzetmekte, tabakalı ahşap teknolojisinin önemli bir bölümü olarak ortaya çıkmaktadır.En çok kullanılan yöntem,tabakaların uç bölümlerinde,incelen kurtağzı birleşim kesiminin yapılmasıdır.Bu tip kurtağzı ekler,çok iyi bir bağlanma ve birleşme sağlamakta ve strüktürel tabakalanmada talep edilen yüksek dayanım değerlerini sağlamaktadır.
c)Bağlayıcıların uygulanması:
Fabrika koşullarında,konveyör bant üzerinde,kontrollu kalınlıklarda olmak üzere uygulanır.
d)Presleme:
Tabakaların tutkallanmasından sonra,yapı elemanının formuna göre hazırlanmış kalıplara basınç uygulanır.Bu basınç genellikle,özel presler vasıtasıyla uygulanarak,bağlayıcıların kür süresinin sonuna kadar tabakaların birbirine sıkılmasını,fazla tutkalın atılmasını sağlamış olur.8 saatten 24 saate uzanan bağlayıcı kür süresinin sonunda,yapı elemanları kalıplardan alınarak,planya ve kalınlık bölümlerine sevkedilir ve yapı elemanını nihai formu ve ölçülerine göre yapılacak tüm bitirme işlemleri uygulanır.
e)Bitirme İşleri:
Tabakalı ahşap tesislerinin özel bir bölümünde,kalıptan çıkmış tüm yapı elemanları,uygun ölçülere kesilir,uç kesimleri yapılır,delikleri açılır,bağlantı rezervasyonları yapılır,uç bitim mühürleri yapılır,paketleme malzemesi spefikasyonuna uygun olarak uygulanır.
f)Kalite Kontrol:
Tabakalama işlemleri süresince,üretimden alınan örnekler standartlara uygunluk açısından kontrola tabi tutulur.Tutkallama ve eklemlendirme işlemlerinin kalite kontrolu yapı elemanlarının statik dayanımlarının ölçülmesi açısından yaşamsal öneme haizdir.
Strüktürel amaçlı kullanılan Tutkallı tabakalanmış ahşap,uygun standartlarda seçimi, tasnifi ve ön hazırlığı yapılan ahşap tabakaların uygun bağlayıcılarla birbirine bağlanmasıyla elde edilen, basınç mukavemet dereceleri hesaplanmış birleşik ürünlerdir.Tüm tabakaların lif yönleri uzunlamasına yönde paralel olmaktadır.Tekil tabakalar kereste kalınlığında olmaktadır.Tabakalaşmalar,uç uca eklenen ve uzun boylar yaratan parçalardan,üst üste tutkallanıp geniş kesitler yaratan parçalardan yada tutkallama sırasında eğrisel biçim elde etmek üzere bükülen parçalardan oluşmaktadır.
Bu teknoloji ilk kez ,Avrupa'da 1893 yılında,İsviçre'de bir oditoryum yapısının çatı kemerlerinin üretiminde,kazein tip bağlayıcılar kullanılarak uygulanmaya başlanmıştır.1.Dünya savaşı süresince kazein bağlayıcılardaki ilerlemeler,önce uçakların strüktürel elemanlarının üretiminde daha sonra da binaların çerçeve elemanlarının üretiminde tabakalanmış ahşabın kullanımını yaygınlaştırdı.2.Dünya Savaşı süresince daha dayanıklı sentetik reçineli bağlayıcıların geliştirilmesiyle ,tabakalanmış ahşap elemanların köprüler ,kamyon kasaları ve deniz araçları gibi yüksek derecede aşındırıcı etkileri olan servis koşullarına direnç gereksinmesi olan alanlarda kullanımı yaygınlaştı.Günümüzde,sentetik reçineli bağlayıcılar,-özellikle phenol/resorcinol ve melamin tipleri- yapısal tabakalı ahşabın ana bağlayıcılarıdır.
Genellikle, tutkallı tabakalanmış ahşap elemanlar dikdörtgen kesitlidir.Mesnetler arasında düz veya eğrisel olabilirler.Düz kirişler,yataylamasına tabakalanmış olarak(yükün tabakanın geniş yüzüne bastığı) hesaplanıp üretilebileceği gibi,dikey tabakalar halinde de(yükün tabakaların geniş yüzlerine paralel olarak bastığı) hesaplanıp üretilebilir.(bkz şekil 1)Ancak en yaygın kullanılanlar yatay tabakanmış tiplerdir.Eğrisel elemanlar, tutkallama sırasında tabakaların bükülmesine olanak sağlamasından dolayı yatay tabakalandırma yöntemiyle üretilir.
Tutkallı Tabakalanmış ahşap teknolojisinin ana avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
*Kısa /küçük ölçülü kereste parçalarından büyük ölçülü yapı elemanları üretmek,dolayısıyla kereste kaynaklarının daha verimli kullanımını sağlamak,
*Eğrisel biçimleri kullanarak mimari zenginlikleri artırmak,
*Mesnetler arasında(mukavemet hesaplarına göre istenebilecek )değişen kesitli yapı elemanı tasarlayabilmek,
*Ahşap tabakaların tutkallanmadan önce kurutulması,dolayısıyla statik hesapların kurutulmuş ahşap mukavemetine göre yapılabilmesi,masif ahşabın kurutulmasındaki risk ve hataların önüne geçebilmekte,dolayısıyla kalite kontrolu da minimize edebilmektedir.
*Düşük kaliteli ahşap elemanlar da,toplam tabakanın direncini etkilemeyecek şekilde kullanılabilmektedir.
Strüktürel masif ahşabın mukavemet değerlerini kontrol eden faktörler,tabakalı ahşap elemanlar için de aynen geçerlidir.Ancak,ahşap tabakaların birbirine tutkallanması tek başına mukavemet değerlerini artırmamaktadır.Tabakalandırma işlemindeki 3 özellik,yüksek mukavemet kalitesinde ahşap üretimini mümkün kılmaktadır:
a)Tabakaların kurutulması,
b)Yapı elemanının içindeki tabakaların yerleştirilme tekniği,
c)Kerestenin yetiştirilme karekteristiğinin geliştirilmesi,
Ahşap,kontrollu koşullarda,yaşlandırılıp kurutuldukça mukavemet kazanır.Tekil ahşap tabakaları,5 cm kalınlığın altında kalınlıklarda üretilip,%16 nem oranının altında değerlere kadar kurutulurlar;dolayısıyla bitirilmiş tabakalı ahşabın ölçüsü ne olursa olsun,yeterince kurutulmuş olduğu için tüm statik hesap değerleri kuru ahşap mukavemet değerine göre temellendirilebilinir.
Yatay tabakalandırılmış ahşabın eğilme mukavemeti,değişik kalite sınıfı tabakaların yerleştirilme şekline bağlıdır.Yüksek sınıf tabakalar,yüksek mukavemet gerektiren dış bölümlerde,daha düşük sınıflı tabakalar ise,genel olarak yapı elemanının ortalama dayanımını değiştirmeyeceği için kesitin orta bölümlerine yerleştirilir.Bu şekilde,tabakaların seçilerek yerleştirilmesiyle,budaklar dağıtılmış ve dayanım bu açıdan da geliştirilmiş olur.Üstüste gelen tabakalarda ,budakların üstüste gelmemesi buradaki anahtar avantajdır.
Aşağıdaki tabloda,Douglas Fır'den mamul tipik tabakalı ahşap ile 1.sınıf Douglas Fır masif ahşabın ,izin verilen dizayn değerleri açısından mukayesesini izlemekteyiz:
TABLO:
Dizayn değerlerinin mukayesesi,Douglas Fır
| Dizayn değerleri Elastisite Modülü | Eğilme | Life | Dik Basınç | Kesme |
| (Mpa) | (Mpa) | (Mpa) | (Mpa) | |
| Glulam,tabakalı ahşap, tipik sınıf | 16,55 | 4,48 | 1,14 | 12410 |
| Masif Ahşap, Sınıf:1 (kirişler & döşeme kiriş) | 9,31 | 4,31 | 0,59 | 11030 |
Tabakalı ahşapların üretimindeki temel adımlar aşağıdaki gibidir:
a)Tabakaların seçilmesi ve hazırlanması:
Strüktürel amaçlı tabakalı ahşapta ,genellikle diğer inşaat dallarında da kullanılan yumuşak ağaçlar kullanılır.Örneğin ABD'de,yumuşak ağaç sınıfları olarak Douglas Fır,Güney Çamı ve Hem-fır kullanılmaktadır.Kereste, budak büyüklük ve yerleşimine,büyüme oranına,yoğunluğuna,liflerin eğimine ve strüktürel özelliğine etkisi olabilecek diğer özelliklerine göre sınıflandırılır.Tabakaların yüzeyleri,bağlayıcıların yapışma alanını maksimize edebilmek açısından düzleştirilir.
b)Tabakaların uç eklemeleri:
Uzun boyutlu yapı elemanlarının tabakaları için uzun boyutlu ahşabın bulunamadığı durumlarda,yapısal uç eklemlenmesi çok büyük önem arzetmekte, tabakalı ahşap teknolojisinin önemli bir bölümü olarak ortaya çıkmaktadır.En çok kullanılan yöntem,tabakaların uç bölümlerinde,incelen kurtağzı birleşim kesiminin yapılmasıdır.Bu tip kurtağzı ekler,çok iyi bir bağlanma ve birleşme sağlamakta ve strüktürel tabakalanmada talep edilen yüksek dayanım değerlerini sağlamaktadır.
c)Bağlayıcıların uygulanması:
Fabrika koşullarında,konveyör bant üzerinde,kontrollu kalınlıklarda olmak üzere uygulanır.
d)Presleme:
Tabakaların tutkallanmasından sonra,yapı elemanının formuna göre hazırlanmış kalıplara basınç uygulanır.Bu basınç genellikle,özel presler vasıtasıyla uygulanarak,bağlayıcıların kür süresinin sonuna kadar tabakaların birbirine sıkılmasını,fazla tutkalın atılmasını sağlamış olur.8 saatten 24 saate uzanan bağlayıcı kür süresinin sonunda,yapı elemanları kalıplardan alınarak,planya ve kalınlık bölümlerine sevkedilir ve yapı elemanını nihai formu ve ölçülerine göre yapılacak tüm bitirme işlemleri uygulanır.
e)Bitirme İşleri:
Tabakalı ahşap tesislerinin özel bir bölümünde,kalıptan çıkmış tüm yapı elemanları,uygun ölçülere kesilir,uç kesimleri yapılır,delikleri açılır,bağlantı rezervasyonları yapılır,uç bitim mühürleri yapılır,paketleme malzemesi spefikasyonuna uygun olarak uygulanır.
f)Kalite Kontrol:
Tabakalama işlemleri süresince,üretimden alınan örnekler standartlara uygunluk açısından kontrola tabi tutulur.Tutkallama ve eklemlendirme işlemlerinin kalite kontrolu yapı elemanlarının statik dayanımlarının ölçülmesi açısından yaşamsal öneme haizdir.
Kapat
Tutkallı Tabakalanmış Ahşap Teknolojisi Nedir?
Kapat
TABAKALI TUTKALLI AHŞAP TEKNOLOJİSİ YAPI ELEMANLARI
DÜZ-TRAPEZ-EĞRİSEL KİRİŞ SİSTEMLERİ
A) Düz Kirişler :
1. Ölçülendirme :
2. Optium açıklık: Maximum 25.0 mt
3. Açıklığa göre kiriş yüksekliği : h=L/17 (Statik hesapla kesinleşmek üzere)
4. Statik hesaplama normu : DIN 1052,EURO COD 5
5. Nem oranı : %12-15
6. Fabrika teslim formatı :
a) Standart Kirişler, Projeden bağımsız olarak,sabit genişlik , yükseklik ve uzunluklarda ,hiçbir özel kesimi ,boşluğu, girintisi,gömme ankrajı,aksesuarları olmayan ,tüm yüzeyleri planyalı ,emprenye sıvısı ile kaplanmamış yapı elemanlarıdır. Yapı elemanları dış koşullarda kullanılacaksa, tutkal cinsi "rezornikol tutkal" olarak farklılaşacaktır.
b) Proje konusu özel kirişler, standart kirişlerden farklı olarak ,projeye göre değişken boyutlara sahip detaylara göre değişik açılarda kesinti girinti ve boşlukları olan gereken durumlarda gömme ankrajları ve diğer aksesuarları yerleştirilmiş istenilen renk emprenye sıvısı ile kaplanmış kullanım yerine göre ya melamin yada rezornikol tutkal ile imal edilmiş yapı elemanlarıdır.
2. Optimum açıklık:Maximum 35.0 mt
3. Açıklığa göre kiriş yüksekliği: h1=L/16 h2=L30
4. Trapez açısı:3-10 derece
5. Statik hesaplama normu : DIN 1052, EUROCOD 5
6. Nem oranı : %12-%15
7. Fabrika Teslim Formatı: Düz kirişler gibi
1. Ölçülendirme:
2. Optimum Açıklık:Maximum 30.0mt
3. Açıklığa göre Kiriş yükekliği: H=L/17
4. Diğer Özellikler: Düz kirişler gibi
İlgili şekillerdede görüldüğü gibi alt başlığı ve/veya çaprazları çelik olan ,alt&üst başlıkları ahşap olan değişik açılarda kompoze edilmiş makasların önemli özellikleri açıklık geçmedeki performansları ve yapı yüksekliğinin kritik olduğu durumlarda askari makas yüksekliklerini sağlamalarıdır. Şekillerde ,aynı zamanda ,nümerik global değerlerde makas yüksekliği ve geçilecek optimum açıklık bilgilerinide algılayabiliriz.
Özellikle geniş açıklıklı endüstriel yapılarda,spor salonlarında, yüzme havuzlarında kullanılan bu sistemde, hem düz hemde eğrisel kemer yapı elemanlarının ağırlıkla kullandığını görüyoruz.Diğer gruplardan farkl olarak kurulan bu çerçeve ile betonerme veya çelik düşey taşıyıcılara gereksinim duymadan yapının tümü çözümlenmektedir. Bu tip çerçeve reaksyonlarında düşey kuvvetler gibi yatay kuvvetlerde önem kazanmaktadır. Bu yatay kuvvetleri karşılamak üzere, iki mafsalı bağlayan, ahşap veya çelik malzemeden yapılmış çekme çubukları kullanmak suretiyle hem kolon hemde temellerin statik tasarımında önemli rahatlıklar elde edilebilir. Şekillerde seçilecek çerçeve tipine hem optimum açıklıkları, hemde yapı elemanlarının global boyutlandırılmasını izleyebiliyoruz.
İşlevleri itibariyle çok uzun ve geniş bir geometriye gereksinim duyan, ancak yapı yükseklikleri de sınırlı olan büyük spor yapıları, çok amaçlı spor ve sergi salonları, hangarlar v.b. yapılarda yukarıda andığımız çerçeveler yeterlerli olmamaktadır. Çok büyük açıları, tam yada basık kubbesel formları, çok narin kirişlerle oluşturmak için bu sistem kullanılmaktadır. Eklemlerde galvaiz veya paslanmaz çelik eklem parçaları kullanılmakta, dolayısıyla bağlantı parçaları kirişler kadar önem kazanmaktadır. Elde edilen en önemli sonuç, mimari ve statik olarak büyük bir hafiflik elde edilmesi ve standartlaşmanın azami düzeye yükseltlmesidir.Küresel formun elde edilmesi için, eğrisel ahşap kirişler uzay sisteminin çubukları olarak kullanılır. Birleşim yeri sayısının azaltılması için bu çubuksal elemanların boyutları önem kazanmaktadır.
DÜZ-TRAPEZ-EĞRİSEL KİRİŞ SİSTEMLERİ
A) Düz Kirişler :
1. Ölçülendirme :
| Kiriş Genişliği | 8.0 cm - 22.0cm |
| Kiriş Yüksekliği | 6.2cm - 220.9cm |
| Kiriş Uzunluğu | 25.0 mt |
2. Optium açıklık: Maximum 25.0 mt
3. Açıklığa göre kiriş yüksekliği : h=L/17 (Statik hesapla kesinleşmek üzere)
4. Statik hesaplama normu : DIN 1052,EURO COD 5
5. Nem oranı : %12-15
6. Fabrika teslim formatı :
a) Standart Kirişler, Projeden bağımsız olarak,sabit genişlik , yükseklik ve uzunluklarda ,hiçbir özel kesimi ,boşluğu, girintisi,gömme ankrajı,aksesuarları olmayan ,tüm yüzeyleri planyalı ,emprenye sıvısı ile kaplanmamış yapı elemanlarıdır. Yapı elemanları dış koşullarda kullanılacaksa, tutkal cinsi "rezornikol tutkal" olarak farklılaşacaktır.
b) Proje konusu özel kirişler, standart kirişlerden farklı olarak ,projeye göre değişken boyutlara sahip detaylara göre değişik açılarda kesinti girinti ve boşlukları olan gereken durumlarda gömme ankrajları ve diğer aksesuarları yerleştirilmiş istenilen renk emprenye sıvısı ile kaplanmış kullanım yerine göre ya melamin yada rezornikol tutkal ile imal edilmiş yapı elemanlarıdır.
| Kiriş Genişliği | 8.0 cm - 22.0cm |
| Kiriş Yüksekliği | 6.2cm - 220.6cm |
| Kiriş Uzunluğu | 35.0 mt |
2. Optimum açıklık:Maximum 35.0 mt
3. Açıklığa göre kiriş yüksekliği: h1=L/16 h2=L30
4. Trapez açısı:3-10 derece
5. Statik hesaplama normu : DIN 1052, EUROCOD 5
6. Nem oranı : %12-%15
7. Fabrika Teslim Formatı: Düz kirişler gibi
1. Ölçülendirme:
| Kiriş Genişliği | 8.0 cm - 22.0cm |
| Kiriş Yüksekliği | 6.2cm - 220.6cm |
| Kiriş Uzunluğu | 30.0 mt |
2. Optimum Açıklık:Maximum 30.0mt
3. Açıklığa göre Kiriş yükekliği: H=L/17
4. Diğer Özellikler: Düz kirişler gibi
İlgili şekillerdede görüldüğü gibi alt başlığı ve/veya çaprazları çelik olan ,alt&üst başlıkları ahşap olan değişik açılarda kompoze edilmiş makasların önemli özellikleri açıklık geçmedeki performansları ve yapı yüksekliğinin kritik olduğu durumlarda askari makas yüksekliklerini sağlamalarıdır. Şekillerde ,aynı zamanda ,nümerik global değerlerde makas yüksekliği ve geçilecek optimum açıklık bilgilerinide algılayabiliriz.
Özellikle geniş açıklıklı endüstriel yapılarda,spor salonlarında, yüzme havuzlarında kullanılan bu sistemde, hem düz hemde eğrisel kemer yapı elemanlarının ağırlıkla kullandığını görüyoruz.Diğer gruplardan farkl olarak kurulan bu çerçeve ile betonerme veya çelik düşey taşıyıcılara gereksinim duymadan yapının tümü çözümlenmektedir. Bu tip çerçeve reaksyonlarında düşey kuvvetler gibi yatay kuvvetlerde önem kazanmaktadır. Bu yatay kuvvetleri karşılamak üzere, iki mafsalı bağlayan, ahşap veya çelik malzemeden yapılmış çekme çubukları kullanmak suretiyle hem kolon hemde temellerin statik tasarımında önemli rahatlıklar elde edilebilir. Şekillerde seçilecek çerçeve tipine hem optimum açıklıkları, hemde yapı elemanlarının global boyutlandırılmasını izleyebiliyoruz.
İşlevleri itibariyle çok uzun ve geniş bir geometriye gereksinim duyan, ancak yapı yükseklikleri de sınırlı olan büyük spor yapıları, çok amaçlı spor ve sergi salonları, hangarlar v.b. yapılarda yukarıda andığımız çerçeveler yeterlerli olmamaktadır. Çok büyük açıları, tam yada basık kubbesel formları, çok narin kirişlerle oluşturmak için bu sistem kullanılmaktadır. Eklemlerde galvaiz veya paslanmaz çelik eklem parçaları kullanılmakta, dolayısıyla bağlantı parçaları kirişler kadar önem kazanmaktadır. Elde edilen en önemli sonuç, mimari ve statik olarak büyük bir hafiflik elde edilmesi ve standartlaşmanın azami düzeye yükseltlmesidir.Küresel formun elde edilmesi için, eğrisel ahşap kirişler uzay sisteminin çubukları olarak kullanılır. Birleşim yeri sayısının azaltılması için bu çubuksal elemanların boyutları önem kazanmaktadır.
Kapat